Erzurumlu İbrahim Hakkı Efendi | Marifetname - Kıyafetname

 Bu alem baştan sona bir hikmet sayfasıdır. Manasını anlayabilen için cennet sayılır. Bakmasını bilmeyenlerin gözüne ise bir bela zindanı, bir eziyet ve üzüntü, sıkıntı kuyusu olarak görünür.

 

Erzurumlu İbrahim Hakkı Efendi ile edebiyat derslerinden tanışığızdır. O, ismini ve eserlerini ezber ettiğim birçok yazar arasından Marifetname adlı eseri ile beni büyülemiştir, çünkü bu eserin kıyafetname isimli bir bölümü vardır ki efsunlanmamak mümkün değildir... Bu eserde, insanların fiziki özelliklerinden yola çıkılarak karakter analizleri yapılır. Kıyafetname bölümü Marifetname içerisinde yer alan bölümlerden sadece biridir. Bu yüzden eseri, yalnız kıyafetname ile sınırlandırmadan önce Marifetname hakkında küçük notlarımı da buraya işlemek istiyorum.

 Her yağmur damlasını bir melek indirir ve kıyamete kadar ona bir daha nöbet gelmez.

 

Marifetname, İbrahim Hakkı Efendi'nin engin deneyimlerini kapsar. Öyledir ki matematikten burçlara coğrafyadan astronomiye kadar hayatın içinde yer alan binlerce konuya değinir. Eserin tamamını okudum demek beni yalancı çıkarır, çünkü sayfa sayısı 4 basamaklı olan bu kitabı bitirebilmek hiç de kolay olmasa gerektir. Yine de hızlıca da olsa kitabı yarıladığımı söylemem mümkündür.

Çünkü hava ve rüzgar olmasa her şey kokar, bozulur ve karada yaşayan bütün canlılar helak olurdu.

 

Bazı şeyler o derece açıkta ve göz önündedir ki bu yakınlık, onların görülmemesine, fark edilmemesine sebep olur. Her gün binlerce kez nefes alırız. Nefes, bizi hayatta tutan yegane ihtiyaçlarımızdandır, oysa kaç kez aklımıza şu an nefes alıyorum fikri gelir? Bu işleyiş devamlıdır ve bu devamlılık onun saklanmasına, unutulmasına sebep olur. Rüzgar üzerine olan yukarıdaki alıntıyı okuduğumda aklıma direkt nefes geldi. Rüzgar da doğanın nefesi olsa gerektir. Rüzgarın olmayışı ile her şeyin kokması fikrine şu zamana kadar erişememiş olmam gözümün önünde olanları göremediğimin teminatını oluşturur.

Oldu ebyatı cümle yüz doksan

Bin yüz altmışbeş idi sal ey can

(Ey kişi! Beyitlerin tamamı 190'dır. Kitabı yazdığımda da yıl 1752 idir.) Günümüzden 300 yıl önce yazılmış bu eser, efsunuma efsun katacak bir başka sebep idir. Yüzlerce yıl önce öğrenilip kağıda geçirilen bu eserin bize kadar ulaşması benim için fazla düşündürücü. 

İnsan Fiziğine Göre Karakter Analizi / Kıyafetname

1. Boyu uzun olan saf akıllı olur.

2. Boyu kısa olanın hilesi çoktur.

3. Orta boylu olan kişi akıllı ve güzel huylu olur.

4. Saçı sert olan keskin zekâlı olur.

5. Saçı yumuşak olan ebleh ve arsız olur.

6. Saçı sarı olanın işi gücü kibir ve gazaptır.

7. Saçı kara olanda sabır vardır. Böyleleri ile yakınlık kurmaya bak.

8. Saçı kumral olan ise güzel, huyca eşsizdir.

9. Saçı seyrek olan ârif ve zarif bir kişidir.

10. Saçı çok olan kadının anlayışı kıt olur.

11. Başı küçük olan kişinin aklı da az olur. Böylelerine sakın sırrını söyleme.

12. Başı büyük olanın aklı çok olur.

13. Başının üstü yassı olan keder çekmez.

14. Başının cildi sağlam olan hayır işler; şer işlemez.

15. Başı kel olana yakın olma. Böylesinden sakın ki, kötü huylu olur.

16. Alnı dar olanın ahlakı da dar olur.

17. Alnı yumru olan kötü ve aldatıcı olur.

18. Alnı enli olanın kötü huyluluğu hastalık gibidir(ondan gitmez).

19. Alnı düzgün olan kişiyi emniyetli bil.

20. Alnı kırışıksız olan şüphesiz tembel olur.

21. Alnındaki kırışıklar uzun olan anlayışlı olur. Kırışığı az olan cömert olur.

22. Kaşları arası kıvrımlı (kırışık) olan kişi baştan sona gam yüklüdür.

23. Kulağı büyük ve enli olan cahil ve tembel olur.

24. Kulağı küçük olan hırsızdır. Kulağı orta büyüklükte olan ise dürüsttür.

25. Kaş ucu ince olanın işi gücü fitnedir.

26. Kaşı çok kıllı olan gönlü kırık ve kederli olur.

27. Kaşı açık olan dürüsttür. Kaşı çatma ise hırsız olur.

28. İnce kaş güzeldir ama bunun da uzunu kibirlilerde bulunur.

29. Kaşı kavisli olan her zaman dilber olur.

30. Gözün çukur ve eğik olması kibirlilik alâmetidir.

31. Kara gözlü olanlar itaatkâr olur. Gözün kanlı olması ise yiğitlik alametidir.

32. Gözleri gök olan zekîdir. Ela gözlü ise edebli olur.

33. Gözü küçük olan hafif bir kişiliğe, gözü büyük olan ise zarif bir kişiliğe sahiptir.

34. Gözü yumru olan hasetçi olur.

35. Kıpık gözlü olan yaramaz ve çirkin olur.

36. Noktalı göz ok gibidir. Böylesinin gözü başkasına çok değer (nazarı dokunur).

37. Tek gözlüye yakın olma; sık bakan ise emniyetli sayılmaz.

38. Şaşıya hiç bakma ki sana eğri (kötü düşünerek) bakar.

39. Gözü güleç olan güzel olur. Kirpiği sık olan ise eşsizdir.

40. Yüzü büyük olan hastalıklıdır. Küçük yüzlü olmak ise kibir alametidir.

41. Yüzü yumru olan ahmak; yassı olan güzel olur.

42. Yüzü arık olan borcuna sâdık değildir. Yüzü etli olan ise sakil olur.

43. Yüzü hayli uzun olan konuşurken yalan konuşur.

44. Yüzü sert olanın genellikle sözü acı olur.

45. Yüz, değirmi gerekir. Dolunaydan parlak olmalıdır.

46. Tebessüm eden bir yüze bakanlar rahatlık bulup kam alır.

47. Benzi kızıl olan edeblidir.

48. Benzi sarı olan hastalıklı; siyaha çalan ise tevekkel olur.

49. Gözleri gök veya mâvi olursa ondan uzak olmaya bak.

50. Rengi ortada olan yüz hem ak hem kızıl olur (yanak ve alın).

51. Burun biraz uzun ise sâhibinin anlayışında biraz kıtlık vardır.

52. Burnu kısa olanın içinde korkusu çok olur.

53. Burnunun ucu top olan kişi neşeli olur.

54. Burnunun ucu ağzına yakın olan adamdan kendini sakın.

55. Burun delikleri geniş olursa, kibir ve haset alametidir.

56. Burnunun iki kanadı hareketli olan kişide kahır ve inat bir aradadır.

57. Burnu geniş olan kişide şehvet hastalık halini almıştır.

58. Burnu eğri olan kişi himmette bulunmayı düşünür.

59. Ağzın küçük olması güzelliktendir ama böyle kişi korkak olur.

60. Ağzı büyük olan yiğit eğri olan ise kötüdür.

62. Burnundan konuşan kişinin bu özeliği kibrine dalâlet eder.

63. İnce sesli erkeğin işi gücü şehvettir.

64. Erkek sesli kadın ise çoğunlukla yalan söyler.

65. Sözü hızlı söyleyenin anlayışı yüksektir.

66. Sesi kaba olanın himmeti de vardır, merhabaya değer.

67. Sesi çatal olan kişi halka fazlasıyla kötülükte bulunur.

68. Gülüşü çok olan kişiden hayâ beklenemez.

69. Yüzü güleç ve sözü tatlı olan kişi ne aziz kişidir.

70. Yufka ve kırmızı dudaklı kişi iyi ilim tahsil eder.

71. Dudak etli olursa sahibi kızgın ve sakil olur.

72. Dişleri iri olan kişi çoğunlukla kötülük yapar.

73. Dişi orta irilikte olanın işi doğruluk ve esenliktir.

74. Kokusu güzel olanın huyu da hoş olur.

75. İnce çeneli erkekte akıl az olur.

76. Çenesi enli olan kişi sert ve kaba olur.

77. Çenesi orta halli olan akıllı ve güzel olur.

78. Sakalı uzun olan kişi hünersiz olur.

79. Sakalı sık olan sakil olur. Böyleleri sözü uzatır da uzatır.

80. Kara ve seyrek sakal zekaya delildir.

81. Hiç sakalı olmayan kösenin hilesi pek çok olur.

82. Sakalı değirmi olan kişi olgunluklarla doludur.

83. Kafası geniş olan ahmak olur.

84. Boynu çok uzun olan kişide olgunluk az olur.

85. Gerdanı ince olan ise câhil olur.

86. Boynu kalın olan kimse gece gündüz tıkınır oburlaşır.

87. Boynu kısa olanın hîlesi çoktur.

88. Boynu orta uzunlukta olan kişi hayırlı işler ile uğraşır.

89. Her yeri orta halli olan kişi şüphesiz bir dilber olur.

İnsanlar, dış görünümlerini genlerinden alır ve bunları seçemez. Bunun bilincindeyim, yine de bazı maddelerin deneyimler sonucu isabetli olabileceği kanısındayım. Boyu kısadır deyip öncesinden "Bu kişinin aklı da kısadır ben, bu insana hiç yanaşmayayım" fikri benim için hiç de mantıklı değildir. Bu durum, tabelayı görüp yazısını okumamaya benzer. Bütün bunlarla beraber kıyafetin - kıyafet demek ile ne demek istediğim umarım anlaşılıyordur - insan için çok anlamlı olduğunu düşünürüm. İnsanı tez elden kıyafeti ile değerlendirmek yanlış olsa da isabetli varsayımlar eşliğinde çıkarımda bulunmak, her zaman beni heyecanlandırmıştır.

Ne Okusam?

İsmet Özel Okurken Aklıma Düşenler Okumak İçin Tıklayınız...

Psikoloji - Neden Kötü Hissediyorum - İyi Hissetmek  Okumak İçin Tıklayınız...